Những vấn đề liên quan
Liên cầu khuẩn (Streptococcus spp.) là nhóm vi khuẩn Gram dương, gây nhiễm trùng nguy hiểm trên nhiều loài cá cảnh như cá dĩa, neon, xecan, hồng kim, bảy màu… Trong nuôi trồng thủy sản, Streptococcus iniae và Streptococcus agalactiae đều được ghi nhận là tác nhân gây bệnh nguy hiểm.
Ngoài Streptococcus, các vi khuẩn Gram dương liên quan bao gồm: Lactococcus garvieae, Enterococcus spp., và Vagococcus spp. Bệnh do nhóm vi khuẩn này có tỉ lệ tử vong cao và thường không dễ điều trị khi đã xâm nhập vào cơ quan nội tạng.
1 – Triệu chứng nhận biết
- Mắt bị mờ (kéo mây, trắng đục giác mạc)
- Sưng, lồi mắt
- Bỏ ăn, bỏ bê, bơi quay tròn hoặc mất định hướng
- Cá mang màu sẩm đen
- Xuất huyết quanh mắt hoặc da, vây
- Tổn thương môi miệng giống nhiễm nấm
So với nhiễm khuẩn Gram âm (ví dụ Aeromonas hoặc Vibrio) – thường gây các triệu chứng như viêm ruột, xuất huyết, phù mình và nổi ban trên da – thì nhiễm liên cầu khuẩn Streptococcus lại đặc trưng bởi các biểu hiện ở mắt (mờ mắt, sưng mắt) và hệ thần kinh, như cá bơi xoay vòng, mất phương hướng, hoặc nằm nghiêng bất động.
2 – Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ
- Mật độ nuôi cao; thao tác bắt vớt, ghép đàn thường xuyên gây stress cho cá
- Môi trường ô nhiễm, pH thấp, ammonia cao .
- Cá bị stress do vận chuyển hoặc thay nước với nhiệt độ, pH, hoặc độ cứng khác biệt nhiều so với nước cũ.
- Cá vừa hồi phục sau bệnh khác (cố thể nhiễm thứ phát)
3 – Các loại cá nhạy cảm
- Cá dĩa (Symphysodon spp.)
- Cá neon (Paracheirodon spp.)
- Cá xecan, hồng kì , hồng kim, bảy màu….
- Cá tai tượng phi châu ,cá chép …
4 – Phương pháp Điều trị
Kháng sinh thường được sử dụng
| Tên thuốc | Cách dùng | Ghi chú |
|---|---|---|
| Erythromycin | Tạo dung dịch hoà tan trong nước hoặc trộn vào thức ăn | Hiệu quả với Gram dương, không hiệu quả với Gram âm |
| Neomycin sulfate | Trộn vào thức ăn | Hữu ích khi vi khuẩn đã vào ruột, nội tạng |
| Florfenicol | Trộn thức ăn (liều: 10-15 mg/kg/ngày) | Rộng phổ biến hiện nay, it tác dụng phụ |
| Tetracycline / Minocycline | Ngâm nước hoặc trộn vào thức ăn | Tác dụng trộng, nhưng làm nâu nước và gây thiếu máu khi lạm dụng |
5 – Hỗ trợ khác
- Tắm muối (NaCl 3–5g/L trong 30–60 phút): là biện pháp hỗ trợ quan trọng giúp cá giảm stress, kháng vi khuẩn ngoài da và tăng hiệu quả của các phương pháp điều trị chính.
- Methylene Blue, Kali permanganat và Fungus Cure (dạng gói) là những lựa chọn hỗ trợ diệt khuẩn tại chỗ, thích hợp để xử lý các tổn thương ở mắt, da hoặc vây
- Luôn duy trì môi trường nuôi ổn định: pH, nhiệt độ, ammonia, nitrite
- Tăng sức đề kháng: dùng tỏi, vitamin C, thức ăn sạch giàu dinh dưỡng .
6 – Phòng ngừa
- Xử lý cá mới về bằng tắm dung dịch muối hoặc Methylene Blue đậm .
- Khử trùng dụng cụ (lưới,vợt, ống hút…) với Clorine hoặc Kali permanganat
- Hạn chế các thao tác gây xáo trộn như bắt cá, ghép bầy hoặc thay nước đột ngột – vì những thay đổi này có thể khiến cá hoảng loạn, suy giảm miễn dịch và tạo điều kiện cho vi khuẩn cơ hội phát triển.”
- Bổ sung probiotic (trộn vào thức ăn) để tăng cường hệ vi sinh có lợi trong ruột cá, giúp cải thiện tiêu hóa và nâng cao sức đề kháng.
Kết luận
Liên cầu khuẩn là một trong những tác nhân nguy hiểm trong nuôi cá cảnh . Việc nhận biết sớm triệu chứng, áp dụng điều trị kịp thời và kiểm soát môi trường là chìa khóa để giảm thiệt hại. Hy vọng bài viết này sẽ giúp ích cho người nuôi cá cản trong việc phòng và chống loại bệnh nguy hiểm này.
⚠️ Bài viết này chỉ mang tính tham khảo. Không thay thế cho hướng dẫn chuyên môn của bác sĩ thú y thủy sản. Người nuôi nên cân nhắc kỹ và tự chịu trách nhiệm với các quyết định điều trị.
( Dương Bắc – Bản cập nhật năm 2025 )
